Tekst:
Kontrast:
Zebranie w muzeum

„Połykanie kotów"

Opublikowano: 1 kwietnia 2025

Z uwagi na zbliżający się czas Wielkanocy, eksponatem kwietnia jest grafika autorstwa Franciszka Kurzei, zatytułowana „Połykanie kotów". Praca została wykonana w 1994 roku w technice linorytu i przedstawia stary, zapomniany już zwyczaj związany z palmą wielkanocną, której według tradycji przypisywano niezwykłe właściwości: życiodajne, lecznicze i magiczne. Powszechnym niegdyś zabiegiem po poświęceniu palmy w kościele w Niedzielę Palmową było spożycie jednej bazi (zwanej kotkiem lub kociankiem) z wierzbiny, znajdującej się w palmie, co miało ochronić od bólu gardła czy niestrawności. Miało to uzasadnienie w medycynie ludowej wykorzystującej naturalne właściwości lecznicze roślin (wierzba zawiera salicylany działające profilaktycznie: przeciwzapalnie i przeciwbólowo). Dawniej każdy z domowników musiał się zastosować do nakazu połknięcia kotka i nie mógł się przeciwstawić tej tradycji.

Franciszek Kurzeja (1936–2011) należał do grona najciekawszych twórców z kręgu amatorskiego ruchu plastycznego. Urodził się w Katowicach-Bogucicach w rodzinie śląskiej. Od szesnastego roku życia aż do emerytury pracował w kopalni „Katowice”. Był jednym z założycieli grupy plastycznej Gwarek 58, ogniska plastycznego przy kopalni „Katowice”, którego członkowie – górnicy o zamiłowaniach plastycznych, realizowali się głównie w technice linorytu. Polega ona na wykonaniu wyciętej w linoleum lub gumolicie matrycy, którą później odbija się przy użyciu farby drukarskiej na papierze.

Franciszek Kurzeja oprócz linorytu, który był dla artysty najistotniejszym medium, uprawiał również rzeźbę w węglu, malarstwo oraz wycinankę. Był jednym z nielicznych twórców wykonujących rzeźbę pełną. Tworzył wyjątkowe prace, pełne ekspresji i dynamizmu. Artystę inspirowały w równej mierze tradycje i historia oraz dzieje współczesne Śląska, szczególnie te związane z przełomem ustrojowym i powstaniem „Solidarności”.

Jest autorem cykli grafik o tematyce patriotyczno-religijnej oraz rzeźb w węglu, nawiązujących do tradycji śląskich. Dzisiaj stanowią one cenne źródło wiedzy o zwyczajach i obyczajowości mieszkańców Górnego Śląska.